Ortodoncja – zajmuje się korygowaniem nieprawidłowego ustawienia zębów w szczęce i/lub żuchwie (wad zgryzu).
Problem związany z nieprawidłowym położeniem zębów w jamie ustnej często dotyczy psów, ale jest spotykany również u kotów.
Znaczenie kliniczne wad zgryzu:
- w 99% przypadków są powodem bólu i dyskomfortu zwierząt dotkniętych tym problemem
- wady zgryzu powodują poważne patologie jamy ustnej m.in. natury funkcjonalnej polegającej na problemach w pobieraniu pokarmu, czy gryzieniu, czy czysto zdrowotnej, powodując poważne w swoich skutkach choroby przyzębia.
Dlatego też z wyżej wymienionych powodów istotne jest, aby wady ortodontyczne były rozpoznane u jak najmłodszych zwierząt po to, aby podjąć działania zapobiegające ich rozwojowi.
Należy wiedzieć, że wady zgryzu są zdeterminowane kształtem czaszki (głowy) u poszczególnych ras i jest to efektem pracy hodowlanej.
Wyróżniamy trzy typy głów u psów rasowych:
- głowa długoczaszkowa (dolichocefaliczna): charty, owczarki szkockie Collie, borzoi, doberman, sheltie, jamniki, greyhound, saluki.
- głowa krótkoczaszkowa (brachycefaliczna): Boston Terrier, Shih-Tzu, pekińczyk, bokser, buldog, mops, bullmastiff, dog de Bordeaux
- głowa średnioczaszkowa (mezocefaliczna): Labrador, Golden Retriever, German Shepherd Dog, rottweiler, bernardyn większość spanieli, terierów, dalmatyńczyk, chihuahua.
U większości ras prawidłowym zgryzem jest zgryz nożycowy.
Zgryz nożycowy to taki gdzie górne siekacze są zlokalizowane z przodu dolnych siekaczy, kiedy pysk jest zamknięty i występuje lekki łuk od kła do kła bez źle ulokowanych, bądź obróconych zębów. Dolne kły powinny leżeć dokładnie pomiędzy górnymi bocznymi siekaczami, a górnymi kłami, nie stykając się.
CZY WADY ZGRYZU SĄ TŁA GENETYCZNEGO, CZY NIE ?
Wady zgryzu są zazwyczaj spowodowane zaburzeniami długości lub szerokości szczęki i żuchwy i wówczas jest to wada szkieletowa, lub wadliwym położeniem zęba i wtedy mamy do czynienia z wadą zębową lub kombinacją obu wyżej wymienionych.
Mechanizmy powodujące wady zgryzu uwarunkowane genetycznie nie są do tej pory poznane. Przypuszcza się, że mają one charakter poligeniczny, co oznacza, że nie całe potomstwo w miocie jest dotknięte wadą zgryzu w tym samym stopniu.
Reasumując:
- wada szkieletowa jest dziedziczna pod warunkiem, że można udowodnić jej tło rozwojowe
- wada zębowa jest niedziedziczna, chyba że należy do grupy predyspozycji rodzinnych lub rasowych.
Poniżej przedstawiamy Państwu najczęstsze typy wad zgryzu:
WADY SZKIELETOWE:
- przodożuchwie (przodozgryz): żuchwa jest dłuższa niż szczęka i większość lub wszystkie zęby żuchwy są przesunięte donosowo w stosunku do ich prawidłowego położenia.
- tyłożuchwie (tyłozgryz): żuchwa jest krótsza od prawidłowej.
- zgryz krzywy: jedna ze stron głowy rośnie inaczej niż druga. W najdelikatniejszej formie powstaje jednostronne przodożuchwie lub tyłożuchwie.
- zwężona żuchwa: żuchwa jest zbyt wąska w stosunku do szerokości szczęki. W konsekwencji kły żuchwy dotykają dziąseł szczęki lub podniebienia. Tego typu zgryz jest zgryzem urazowym.
WADY ZĘBOWE:
- zgryz krzyżowy przedni (odwrócony zgryz nożycowy):
- wada ta odnosi się do jednego, kilku lub wszystkich zębów siecznych. Zazwyczaj przyczyną problemu są przetrwałe mleczne zęby sieczne. Osobniki dotknięte tą wadą z czasem wykazują cechy przodożuchwia. Innymi słowy, zgryz krzyżowy przedni u młodego zwierzęcia może być zapowiedzią rozwijającego się przodozgryzu. Zdarza się to często u psów ras średnich i dużych.
- wadliwe położenie kłów:
- donosowe przemieszczenie kłów szczęki. Przyczyną są przetrwałe kły mleczne szczęki. Wada ta często występuje u owczarków szetlandzkich.
- przyśrodkowe przemieszczenie kłów żuchwy. Przyczyną tej wady są przetrwałe kły mleczne żuchwy. Wada ta często dotyka psy długoczaszkowe.
- zgryz krzyżowy tylny:
- wadliwe położenie zębów przedtrzonowych i trzonowych (nieprawidłowe relacje między łamaczami – między P4 szczęki i M1 żuchwy). Wada ta również jest typowa dla ras długoczaszkowych. P4 – czwarty przedtrzonowiec; M1- pierwszy trzonowiec
Przykłady aparatów ortodontycznych