Periodontologia – dziedzina stomatologii zajmująca się profilaktyką i leczeniem chorób przyzębia i błony śluzowej jamy ustnej.
Chorujemy podobnie, ale nie tak samo. O ile u ludzi głównym problemem jest próchnica, to u zwierząt zjawisko demineralizacji zębiny o charakterze próchniczym stanowi margines interwencji lekarskich.
U zwierząt towarzyszących człowiekowi problemem numer jeden są wszelkiego rodzaju parodontopatie czyli choroby przyzębia. Ponad 85 % psów i 80 % kotów powyżej 2 roku życia wykazują objawy chorób przyzębia i często cierpią w milczeniu nie tylko dlatego, że nie werbalizują swoich odczuć, ale przede wszystkim dlatego, że właściciele zwierząt nie wiedzą jakie objawy są niepokojące i że najwyższy czas zgłosić się do stomatologa weterynaryjnego.
Jakie są zatem objawy i konsekwencje problemów stomatologicznych u psów i kotów ?
Jednym z pierwszych objawów jest halitoza czyli nieprzyjemny, często cuchnący, zapach z jamy ustnej naszego pupila. Jej powodem są namnażające się bakterie (w jamie ustnej bytuje ich ponad 300 gatunków !), które rozkładają resztki pokarmu, co prowadzi do uwalniania się lotnych związków siarki (o gnilnej woni), które są przyczyną cuchnącego oddechu. Następnie dołączają się kolejne objawy, a mianowicie: nadmierne ślinienie, drżenie szczęk, szczękościsk lub niemożność domknięcia pyska, zmienny apetyt lub jego brak oraz ból przy jedzeniu (zwierzę zazwyczaj podczas tej czynności przechyla głowę na lewą lub prawą stronę). Drżenie szczęk może ocenić lekarz podczas badania stomatologicznego.
Konsekwencje nie leczonych problemów stomatologicznych są poważne w swoich skutkach. Pierwszym z nich jest kamień nazębny, który w przeciwieństwie do płytki nazębnej, jest już widoczny w postaci twardego, brązowego osadu na powierzchni zębów. Dlatego tak ważne jest codzienne mycie zębów i regularne wizyty u stomatologa weterynaryjnego, które powinny odbywać się co pół roku (podobnie jak u ludzi). Jeśli opiekun zwierzęcia nie może pozwolić sobie na codzienne mycie zębów ważne jest, żeby robił to nie rzadziej niż 3 razy w tygodniu po ostatnim posiłku. Płytka tworzy się już po 6 godzinach od umycia zębów. Jeśli nie zostanie usunięta (przez szczotkowanie) ulega mineralizacji pod wpływem wapnia obecnego w ślinie i przekształca się w kamień. Kolejnymi konsekwencjami jest stan zapalny dziąseł – dziąsła są zaczerwienione, bolesne, często opuchnięte, chwianie się zębów, a nawet ich utrata – w wyniku uszkodzenia więzadeł przyzębia przez bakterie zęby tracą swój przyczep, co może powodować ich wypadnięcie, powstawanie ropni oraz przetok ustno – nosowych co u psów małych ras i kotów często skutkuje złamaniem żuchwy/szczęki.
Należy pamiętać, że nie leczone zęby i inne choroby jamy ustnej niosą ze sobą poważne konsekwencje zdrowotne Państwa pupili. Mało kto zdaje sobie sprawę, że nie leczone zęby są przyczyną chorób nerek, serca, wątroby, płuc, czy przewlekłych infekcji gardła. Powodem tego stanu rzeczy są przedostające się do krwioobiegu bakterie, które powodują wtórne infekcje tych narządów. Również wspomniane już zapalenie dziąseł, chwianie się zębów, ich wypadanie, a także osteoliza wyrostka zębodołowego, zapalenie okostnej/ozębnej, przetoki ustno–nosowe z ich następstwami są poważnymi konsekwencjami nie leczonych zębów i braku dbania o higienę jamy ustnej naszych pupili.
Wychodząc naprzeciw Państwa pytaniom przedstawiamy w sposób schematyczny fazy rozwoju chorób przyzębia:
| 1. PŁYTKA NAZĘBNA – drobnoustroje naturalnie obecne w jamie ustnej łączą się ze składnikami śliny i resztkami pokarmu tworząc tzw. film na powierzchni zębów (inne źródła zjawisko to nazywają tzw. warstwą mazistą): płytkę nazębną. Jest ona niewidoczna ‘’gołym’’ okiem i jej obecność można stwierdzić przy zastosowaniu odpowiednich indykatorów. |  |
| 2. KAMIEŃ NAZĘBNY – jeśli płytka nazębna nie zostanie usunięta, wówczas ulega mineralizacji pod wpływem wapnia obecnego w ślinie, przekształcając się w kamień nazębny – twardy, brązowy osad na powierzchni zębów. Rozwój bakterii prowadzi do zapalenia dziąseł (zaczerwienienie i opuchnięcie), co zazwyczaj jest przyczyną utraty apetytu i bolesności podczas pobierania (gryzienia) pokarmu. W konsekwencji namnażające się drobnoustroje prowadzą do tworzenia się patologicznych kieszonek dziąsłowych, cofania się (regresji) dziąseł oraz uszkodzenia więzadeł przyzębia, a więc kluczowych tkanek utrzymujących ząb w zębodole. Temu etapowi towarzyszy wspomniana halitoza czyli nieprzyjemny zapach wydobywający się z jamy ustnej zwierzęcia, którego przyczyną są lotne związki siarki (V.S.C – Volatile Sulphur Compound). Kamienia nazębnego nie da się usunąć przez szczotkowanie zębów. Wymaga on interwencji specjalisty. |  |
| 3. CHWIANIE SIĘ ZĘBÓW – w zaawansowanym stadium procesu chorobowego bakterie namnażają się u podstawy korzenia zębowego osiągając kość, w której tkwi ząb. Dochodzi wówczas do nieodwracalnych zmian, jakim jest osteoliza wyrostka zębodołowego. Ponadto znacznie wzrasta ryzyko powstawania ropni okołozębowych. |  |
Powyższe ryciny zostały udostępnione dzięki uprzejmości firmy Royal Canin.
Silne zapalenie przyzębia i obfite złogi kamienia nazębnego
Podawanie leków do kieszonki dziąsłowej
Obraz po wykonanym skalingu metodą ultradźwiękową. Widoczne liczne kieszonki dziąsłowe.
Stan po wykonanej sanacji jamy ustnej.
Proces peridontitis daleko zaawansowany: widoczna regresja dziąseł, furkacja korzeni, ubytki szkliwa w bruzdach zębowych.